Syndrom sztokholmski jest stanem psychicznym, który pojawia się u ofiar porwania lub u zakładników. Dotyczy nie tylko osób porwanych, ale też ludzi, którzy doświadczyli silnego stresu lub traumy.
W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej temu, co to jest syndrom sztokholmski, skąd pochodzi jego nazwa. Na czym polega i jak go przerwać.
Syndrom sztokholmski – co to jest?
Syndrom sztokholmski to stan psychiczny, który sprawia, że ofiara darzy sympatią swego oprawcę. Doświadczające przemocy osoby, są gotowe pomagać prześladowcom, wykazują chęć współdziałania i współpracy z nimi.
Osoba zdominowana zaczyna usprawiedliwiać negatywne zachowania oprawcy i uznawać go za przyjaciela. Syndrom sztokholmski sprawia, że ofiara nie walczy już ze swoim dręczycielem i unika konfliktów. Po upływie kilku tygodni zaczyna odczuwać sympatię i utożsamiać się z osobą, która wyrządza jej krzywdę. Mechanizm ten może doprowadzić do sytuacji, kiedy osoba prześladowana zacznie pomagać oprawcy.
Psycholodzy przekonują, że syndrom sztokholmski jest reakcją psychiczną organizmu na stres. U ofiary pod wpływem traumatycznych przeżyć uruchamiają się mechanizmy obronne, które pomagają przetrwać w niebezpiecznej sytuacji.
Nieco historii
Prawdopodobnie stan psychiczny, który obecnie nazywamy syndromem sztokholmskim, towarzyszył ludzkości od wieków. Jednak sama nazwa „syndrom sztokholmski” bierze swój początek w 1973 roku.
Nazwa pochodzi od wydarzeń z 1973 r., kiedy to w Sztokholmie dwóch mężczyzn napadło na bank i wzięło 4 zakładników, których przetrzymywali przez 6 dni. Podczas przesłuchań zakładnicy odmówili składania zeznań przeciwko napastnikom. Ba więcej, założyli fundację, by zebrać pieniądze na prawników dla złodziei.
Później mianem syndromu sztokholmskiego zaczęto określać stan, charakteryzujący się emocjonalnym stosunkiem do oprawcy.
Znane przypadki syndromu sztokholmskiego
Jeden z najbardziej znanych przypadków syndromu sztokholmskiego dotyczy Patty Hearst, wnuczki amerykańskiego wydawcy i biznesmena Williama Randolpha Hearsta. Została ona porwana w 1974 roku przez Symbionese Liberation Army (SLA). Patty Hearst, będąc w niewoli, wyrzekła się rodziny, dołączyła do SLA i nawet uczestniczyła w napadzie na bank.
Warto też wspomnieć o Nataschy Kampusch. Została porwana w 1998 roku w wieku 10 lat przez Wolfganga Přiklopila. Była przetrzymywana w piwnicy, bita i gwałcona przez kolejne 8 lat. Dnia 23 sierpnia 2006 roku dziewczynie udało się uciec. Po jej ucieczce Přiklopil popełnił samobójstwo. Natascha po jego śmierci mówiła, że był częścią jego życia, dlatego opłakuje go jak kogoś bliskiego.
Objawy syndromu sztokholmskiego
Osoba, u której podejrzewamy syndrom sztokholmski, staje po stronie oprawcy. Na przykład może utrudniać policji działania mające na celu jej uwolnienie. Ofiara podziela poglądy kata, nie potrafi uciec, opowiada się po stronie oprawcy, odpycha i nie akceptuje oferowanej pomocy z zewnątrz. Osoba prześladowana zauważa wszystkie możliwe, pozytywne cechy oprawcy. Zaczyna się utożsamiać z oprawcą i emocjonalnie się od niego uzależnia. Może pomagać prześladowcy w osiągnięciu jego celów.
Z jednej strony ofiara ma silne poczucie zagrożenia, ale ze względu na to, że oprawca przejawia niektóre odruchy życzliwości, zaczyna uważać go za przyjaciela. Z biegiem czasu urasta do rangi niesamowitej dobroci napastnika. Ofiara zaczyna czuć wdzięczność i sympatię do sprawcy.
Osoba, u której pojawia się syndrom sztokholmski, już nie traktuje kata jako swojego wroga. Zaczyna tłumaczy
jego zachowanie koniecznością osiągnięcia zamierzonego celu.
Syndrom sztokholmski a współczesne społeczeństwo
Chociaż syndrom sztokholmski głównie się kojarzy z porwaniami i zakładnikami, to jednak występuje też w relacjach rodzinnych\miłosnych i zawodowych. Może się pojawiać w sytuacjach takich jak kazirodztwo, mobbing, znęcanie się nad dziećmi, handel ludźmi w celach seksualnych.
Leczenie syndromu sztokholmskiego
Leczenie syndromu sztokholmskiego polega na terapii psychologicznej i leczeniu farmakologicznym. Psycholog pomaga pacjentowi wyjść z toksycznej relacji i nauczyć się żyć od nowa bez sprawcy.
