Bezsenność jest dolegliwością, w której występują problemy z zasypianiem i utrzymaniem snu oraz częste wybudzanie się. Brak odpowiedniej ilości snu negatywnie wpływa na nasze zdrowie i wygląd zewnętrzny. Ponadto uniemożliwia normalne funkcjonowanie. Jakie są przyczyny i skutki niedosypiania?
Przyczyny bezsenności
Każdy z nas od czasu do czasu ma problemy ze snem. Lekarze wymieniają kilka rodzajów bezsenności:
Insomnia pierwotna
Niedosypianie, które nie ma związku z chorobami oraz zażywaniem leków nazywa się bezsennością pierwotną\samoistną. Przyczyną bezsenności nieograniczonej może być lęk, strach, przewlekły stres. Ma charakter krótkotrwały i ustępuje, jak tylko nasze życie wraca do normy.
Bezsenność pierwotna może przeistoczyć się w postać przewlekłą. Istnieje szereg czynników, które utrwalają chorobę i utrudniają jej leczenie:
- nadużywanie alkoholu i leków nasennych;
- nieprawidłowe nawyki związane ze snem: zaduch w pokoju, niewygodny materac, siedzenie przy komputerze w późnych godzinach wieczornych;
- niezdrowa dieta i brak aktywności fizycznej.
Bezsenność wtórna ma postać przewlekłą
Główną przyczyną insomnii wtórnej są choroby i zaburzenia psychiczne. Możemy mówić o bezsenności wtórnej wtedy, kiedy brak snu trwa dłużej niż miesiąc.
Przyczyny bezsenności wtórnej:
- depresja;
- alkoholizm;
- nerwica;
- choroba afektywna dwubiegunowa;
- uzależnienie od narkotyków;
- ciąża;
- choroby płuc (astma);
- choroby serca, m.in. choroba niedokrwienna serca;
- demencja (choroba Alzheimera i Parkinsona);
- choroby układu pokarmowego (zgaga);
- menopauza;
- cukrzyca;
- choroby układu hormonalnego;
- bezsenność o podłożu genetycznym. Rodzinne schorzenie, które jest następstwem mutacji białka, które reguluje sen.
Bezsenność – rozpoznanie
Bezsenność, jak każda inna choroba, wymaga wykonania odpowiednich badań klinicznych. Chodzi przede wszystkim o zebranie wywiadu od pacjenta i zapoznanie się z dzienniczkiem snu.
Kryteria diagnostyczne, na podstawie których lekarz może stwierdzić bezsenność:
- trudności z zaśnięciem przynajmniej 3 razy w tygodniu;
- częste wybudzanie się;
- zmęczenie i senność w ciągu dnia;
- drażliwość;
- pogorszenie pamięci i koncentracji;
- lęk przed bezsennością;
- brak energii i motywacji;
- huśtawki nastrojów, migrena.
Następnie lekarz powinien wykluczyć choroby somatyczne, neurologiczne i zaburzenia psychiczne, które powodują bezsenność.
Skutki bezsenności
Jak wynika z licznych badań naukowych, niedosypianie jest groźne dla naszego zdrowia.
Skutki bezsenności:
Nadwaga
Osoby, które borykają się z bezsennością, często też cierpią z powodu zaburzeń pracy układu hormonalnego. Niedosypianie powoduje wahania hormonów leptyny (hormon sytości) i greliny (hormon głodu). Dlatego problemy ze snem zwiększają apetyt, prowadzą do podjadania i nadwagi.
Przeziębienia
Jak wynika z badań naukowych, osoby, które cierpią na bezsenność, trzy razy częściej się przeziębiają niż osoby, które śpią 8-10 godzin na dobę.
Cukrzyca
Niedosypianie zwiększa ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2. Jeżeli z kolei chodzi o cukrzyków, to bezsenność powoduje wzrost stężenia glukozy i insuliny. Dlatego trudniej jest im utrzymać poziom cukru w ryzach.
Choroby serca
Bezsenność może doprowadzić do nadciśnienia. Podwyższone ciśnienie z kolei może spowodować zawał serca czy udar mózgu. Podczas fazy głębokiego snu obniża się ciśnienie, organizm się regeneruje. Dlatego osoby, których głęboki sen jest krótki, częściej są narażone na nadciśnienie.
Bezsenność może też powodować spadek libido, bóle głowy, problemy żołądkowe i depresję.
Bezsenność – leczenie
Leczenie bezsenności polega przede wszystkim na leczeniu farmakologicznym i terapii CBT. Terapia kognitywno–behawioralna łączy w sobie kilka różnych metod: ograniczenie czasu snu spędzonego w łóżku i kontrola bodźców. Obie te metody poprawiają jakość snu, zmniejszą liczbę nocnych wybudzeń, przywracają naturalny rytm okołodobowy.
Leczenie farmakologiczne polega na przerywanym stosowaniu leków antydepresyjnych i nasennych. Po miesiącu leczenia należy je brać tylko 2-3 razy w tygodniu.
W przypadku osób starszych zalecane jest stosowanie melatoniny o przedłużonym uwalnianiu. W przeciwieństwie do leków nasennych nie powoduje u nich zaburzeń czynności ruchowych i pamięci.
