Tarczyca to mały gruczoł w kształcie motyla. Znajduje się pośrodku szyi, poniżej krtani i powyżej obojczyków. Jest jednym z elementów skomplikowanego i złożonego układu, nazywanego hormonalnym. Produkowane przez tarczycę hormony regulują metabolizm organizmu.
Tarczyca wytwarza hormony, które regulują wiele procesów zachodzących w organizmie. Są to tyroksyna, trójjodotyronina, kalcytonina. Jeżeli choruje tarczyca, choruje prawie cały organizm, dlatego jeśli coś w naszym ciele nie działa, jak powinno, należy sprawdzić poziom hormonów, które produkuje tarczyca, ponieważ może w tym tkwić przyczyna.
Tarczyca – najczęstsze choroby
Do najczęstszych schorzeń tarczycy należą:
- niedoczynność tarczycy – polega na niedostatecznej produkcji hormonów przez tarczycę;
- nadczynność tarczycy – polega na nadmiernej produkcji hormonów;
- guzki tarczycy;
- choroba Gravesa-Basedowa;
- zapalenie tarczycy Hashimoto;
- wole tarczycy.
Nadczynność tarczycy – przyczyny, objawy, leczenie
Nadczynność tarczycy to stan nadmiaru hormonów tarczycowych. Częściej dotyka kobiety niż mężczyzn.
Przyczyny nadczynności tarczycy:
- choroba Gravesa-Basedowa – dotyka około 70% chorych;
- wole guzkowate toksyczne.
Objawy nadczynności tarczycy:
- chudnięcie;
- uczucie gorąca;
- zwiększona potliwość;
- drażliwość;
- bezsenność;
- osłabienie siły mięśniowej;
- wytrzeszcz oczu;
- kołatanie serca.
Rozpoznanie i leczenie nadczynności tarczycy
Najprościej stwierdzić nadczynność tarczycy, wykonując analizę krwi i oznaczenie poziomu hormonów T3, T4 oraz TSH. Nadczynność tarczycy rozpoznaje się, jeżeli z jednej strony mamy obniżone stężenie TSH, a z drugiej podwyższone FT4 i/lub FT3 w surowicy.
Lekarz może też zlecić wykonanie badania scyntygraficznego. Polega na podaniu izotopu promieniotwórczego, który wypełnia miejsca w miąższu tarczycy. W przypadku istnienia guzków wychwytują one znacznik mocniej niż otaczająca je tkanka.
Leczenie nadczynności tarczycy polega na:
- stosowaniu leków przeciwtarczycowych, takich jak metimazol (tapazol);
- leczeniu jodem promieniotwórczym – stosowanie pigułek doustnych;
- operacja z usunięcia tarczycy.
Niedoczynność tarczycy
Niedoczynność tarczycy – choroba, w której tarczyca produkuje za mało hormonów.
Przyczyny niedoczynności tarczycy:
- choroba Hashimoto;
- stan po operacyjnym usunięciu tarczycy;
- stan po leczeniu jodem promieniotwórczym.
Typowe objawy niedoczynności tarczycy:
- uczucie ciągłego zimna;
- zmęczenie/senność;
- depresja;
- przyrost masy ciała;
- zaparcia;
- niskie ciśnienie tętnicze;
- sucha blada skóra.
Rozpoznanie i leczenie niedoczynności tarczycy
Niedoczynność tarczycy rozpoznaje się, jeżeli wysokiemu stężeniu TSH towarzyszy obniżone stężenie FT4 i/lub FT3.
Leczenie niedoczynności tarczycy polega na przyjmowaniu brakujących hormonów tarczycy.
Zapalenie tarczycy Hashimoto
Choroba Hashimoto to przewlekłe limfocytowe zapalenie tarczycy. W przypadku choroby Hashimoto układ immunologiczny atakuje tarczycę. To z kolei prowadzi do znacznego spadku produkowanych przez nią hormonów.
Objawy choroby Hashimoto:
- zmęczenie;
- bladość lub obrzęk twarzy;
- senność;
- ciągłe uczucie zimna;
- przybranie na wadze;
- zaparcia;
- wypadanie włosów;
- zaburzenia miesiączkowania;
- depresja.
Choroba Hashimoto – diagnostyka i leczenie
Diagnostyka choroby Hashimoto polega na przeprowadzeniu badań laboratoryjnych. Lekarz zleca badanie stężenia TSH i poziomu przeciwciał przeciwtarczycowych.
Leczenie choroby Hashimoto polega na leczeniu niedoczynności tarczycy. Jednak w rzadkich przypadkach może być konieczna operacja.
Choroba Gravesa-Basedowa
Jest to choroba autoimmunologiczna, w której układ odpornościowy wytwarza przeciwciała atakujące tarczycę i pobudzające wytwarzanie hormonów. Przyczyną rozwoju choroby Gravesa-Basedowa mogą być predyspozycje genetyczne.
Objawy choroby: uczucie kołatania, biegunki, uczucie gorąca, potliwość, bezsenność, wytrzeszcz gałek ocznych.
Diagnostyka polega na sprawdzeniu poziomu T3, T4 i TSH.
Głównym celem leczenia choroby Gravesa-Basedowa jest wyrównanie poziomu hormonów tarczycowych.
Chora tarczyca – wole
W wyniku nieprawidłowego działania tarczycy mogą się u nas rozwinąć wola, które początkowo mogą być niezauważalne gołym okiem. Przy nieleczonej tarczycy mogą one się znacznie rozrosnąć, a nawet zająć klatkę piersiową. Dlatego jeżeli mamy zdiagnozowane wola, warto je monitorować. W związku z tym raz do roku należy wykonać USG.
Typowe objawy choroby:
Odczuwanie ucisku w gardle, kaszel, chrypka, trudności z przełykaniem.
Diagnozowanie stanu tarczycy obejmuje przede wszystkim badania krwi w celu ustalenia ilości hormonów wytwarzanych przez tarczycę.
Leczenie obejmuje leczenie farmakologiczne, operację, podawanie radioaktywnego jodu.
Tarczyca – guzki
Guzki tarczycy to wyczuwalne w badaniu dotykiem zmiany w tarczycy. Ważne jest to, że większość guzów tarczycy ma łagodny charakter.
Objawy choroby:
Utrata masy ciała, zwiększona potliwość, nerwowość, depresja, zaparcia.
Niewielkie, niezłośliwe guzki podlegają jedynie obserwacji. Czasami konieczne jest przyjmowanie leków.
Badania tarczycy
W celu zbadania stanu tarczycy należy po pierwsze wykonać badania krwi w celu oznaczenia poziomu hormonów. Po drugie warto zrobić USG tarczycy, aby sprawdzić, czy nie powstały guzki. Jeżeli badanie wykaże obecność guzków, następnie trzeba będzie wykonać ich biopsję, która określi czy są one łagodne, czy związane ze zmianą nowotworową.
Choroby tarczycy mogą rozwijać się latami, dlatego warto raz do roku wykonywać kontrolne badania poziomu hormonów.
Zapobieganie chorobom tarczycy
Choroby tarczycy mają także podłoże genetyczne, w związku z tym jeśli w rodzinie występowały choroby ze strony tego układu, musisz tym bardziej być czujnym. Tarczyca do swojego prawidłowego działania potrzebuje jodu. Warto więc zadbać o odpowiednią dietę, która będzie bogata w ryby morskie. Robiąc zakupy, zwracaj uwagę również na sól, aby była jodowana. Dobrze jest również włączenie alg, wodorostów (np. sushi) do menu.
Podsumowanie
Leczenie chorób tarczycy nie należy do łatwych i przeważnie leki musimy brać do końca życia. Tarczyca ma to do siebie, że w wyniku brania leków łatwo z jednej choroby przejść w drugą. Dlatego tak ważne jest stałe kontrolowanie hormonów. Schorzenia tarczycy mogą być przyczyną innych poważnych chorób, np. ze strony układu krążeniowego.
